دیدگاه های ناقدان عرب درباره شخصیّت و شعر شاعران برجسته شیعه (کثیّر عزّه، کمیت بن زید اسدی، سیّد حمیری و دعبل خزاعی) (نقد و بررسی)

بررسی و تحلیل آرای ناقدان درخصوص شخصیّت و مضامین شعری برخی از سرایندگان متعهد شیعه، به منظور تبیین حقایق و دستیابی به دیدگاهی منطقی و قابل اتکا، هدف اساسی این رساله محسوب می شود. بر این اساس، اظهارات و دیدگاه های ناقدان قدیم و معاصر در انعکاس شخصیّت شاعرانی چون «کثیّر عزّه، کمیت بن زید، سیّد حمیری و دعبل خزاعی»، در بوته نقد و بررسی قرار گرفته و ارزیابی منطقی و مستدلّی از آن ارائه گردیده است. علی رغم اینکه سرایندگان مذکور را هرگز نمی توان بری از خطا و نقصان دانست، و بی شک از جنبه اخلاقی، مذهبی و فکری انحرافاتی نیز داشته اند، امّا موضعگیری ناقدان در این باره، سختگیرانه و گاه تعصّب آمیز بوده و در ترسیم شخصیّت ایشان، اغلب، عبارات ناشایست و اتهامات غیر واقعی بیان کرده اند. از جمله مباحث مورد مناقشه در دیدگاه ناقدان، می توان به مواردی چون «اعتقاد شاعران به تناسخ ارواح و رجعت ائمه (ع)، تعرّض به صحابه، دنیاطلبی و حرفه گرایی شاعران، انتساب جهل و حماقت، بی دینی و بیزاری از مردم، کینه توزی و ارتکاب جنایت، گرایش شاعران به فساد و تباهی، بی ارزش بودن اشعار شیعی ایشان» اشاره نمود، که آرای آنان، گاه با تناقض در گفتار همراه بوده و یا بازتاب استنتاج شخصی ناقد در محکوم کردن شاعران مذکور است. از سوی دیگر، عدم ارائه مستندّات کافی و یا انعکاس تعصّبات مذهبی در اظهار نظر ناقدان، صحّت گفته های ایشان را خدشه دار نموده است. در این رساله، نکات و جنبه های قابل نقد از شخصیّت برخی از شاعران که مورد توجّه ناقدان نیز قرار گرفته، مورد تحلیل و ارزیابی واقع گردیده است و موضوعاتی چون «باده گساری شاعران، هجو اخلاقی و پیامد آن، گرایش برخی از آنان به دربار خلفا، داشتن باورهای مذهبی انحرافی» نقد و بررسی شده است. به طور کلّی، رساله حاضر در ارزیابی جامع از نقد و تحلیل دیدگاه های ناقدان و مورّخان، درصدد روشنگری و تبیین حقایق، در فضایی عاری از تعصّب و یکجانبه نگری بوده است و سعی بر آن داشته تا تحلیل و ارزیابی صحیحی از اتهامات وارده ارائه نماید.